MSCs - Βλαστοκύτταρα

Ελάχιστα Επεμβατικές Τεχνικές Βλαστοκύτταρα

Βλαστοκύτταρα

Image

Γενικές γνώσεις

     Τα βλαστοκύτταρα είναι κύτταρα που αναπαράγονται διαρκώς και έχουν την ικανότητα να μετατραπούν (να διαφοροποιηθούν) σε οποιοδήποτε άλλο είδος κυττάρου στο σώμα ενός οργανισμού (π.χ. σε μυϊκό, ερειστικό, νευρικό κλπ κύτταρο). Στο αίμα ενός ενηλίκου ατόμου έχουν απομείνει βλαστοκύτταρα που χρησιμεύουν για την ανανέωση των κατεστραμμένων ιστών. Tα βλαστοκύτταρα των ενηλίκων, όμως, μπορούν να διαφοροποιηθούν κυρίως σε κύτταρα των ιστών στους οποίους εδρεύουν - και όχι σε κάθε τύπο ιστού, όπως τα εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα. Eάν π.χ. βρίσκονται στον εγκέφαλο, βοηθούν στην ανάπλαση των κυττάρων του εγκεφάλου, εάν εδρεύουν στο ήπαρ, αποκαθιστούν τις βλάβες του ήπατος κ.ο.κ.

Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατα πειράματα, φαίνεται ότι τα βλαστοκύτταρα των ενηλίκων ίσως να έχουν τελικά μεγαλύτερη ευελιξία από ότι αρχικά πιστευόταν. Έχει καταστεί εφικτή π.χ. η εργαστηριακή διαφοροποίηση κυττάρων του αίματος σε νευρώνες και σε καρδιακό μυ. Ένα κύτταρο από το οποίο μπορούν να προέλθουν όλοι οι ιστοί του σώματος, ή ένα μεγάλο μέρος τους, προφανώς είναι ένα εξαιρετικά χρήσιμο κύτταρο.

Εάν τα βλαστοκύτταρα καθοδηγηθούν στον σχηματισμό υγιών και λειτουργικών ιστών, τότε δυνητικά θα μπορούσε να εφαρμοστεί κυτταρική θεραπεία για πολλές ασθένειες όπως: καρδιοπάθειες, Σακχαρώδης Διαβήτης, Aλτσχάιμερ, Πάρκινσον, οστεοαρθρίτιδα, Ρευματοειδής Αρθρίτιδα, εγκαύματα, τραυματισμοί της σπονδυλικής στήλης, ή μυοπάθειες βαρείας μορφής.


 Εάν μάλιστα τα κύτταρα προέρχονται από τον ίδιο τον πάσχοντα, θεωρητικά δεν θα υπάρχει ο κίνδυνος της απόρριψής τους (όπως δυστυχώς συμβαίνει στις μεταμοσχεύσεις).

Image

     Η δουλειά των βλαστοκυττάρων είναι να φτιάχνουν όλους τους υπόλοιπους τύπους κυττάρων του οργανισμού. Είναι οι προμηθευτές νέων κυττάρων. Όταν τα βλαστοκύτταρα διαιρούνται, μπορούν να δημιουργήσουν περισσότερα βλαστοκύτταρα ή άλλους τύπους κυττάρων. Τα βλαστοκύτταρα έχουν το ρόλο να επισκευάζουν τραυματισμένους ιστούς και να αντικαθιστούν άλλα κύτταρα όταν αυτά πεθαίνουν. Έτσι, τα βλαστοκύτταρα μας διατηρούν υγιείς και παρεμποδίζουν την πρόωρη γήρανση. Τα βλαστοκύτταρα λοιπόν μοιάζουν με μια στρατιά μικροσκοπικών γιατρών που έχουμε συνεχώς στη διάθεσή μας.

Τα βλαστοκύτταρα είναι παρόντα και στα αρχικά στάδια της ανάπτυξης, και όταν οι επιστήμονες καλλιεργούν αυτά τα κύτταρα στο εργαστήριο, λέγονται εμβρυικά βλαστοκύτταρα.

Image

Ο φυσιολογικός τους ρόλος είναι να φτιάχνουν κάθε όργανο και ιστό στο σώμα μας κατά την ανάπτυξη. Αυτό σημαίνει ότι τα εμβρυικά βλαστοκύτταρα, σε αντίθεση με τα βλαστοκύτταρα των ιστών, μπορούν να οδηγηθούν στη δημιουργία σχεδόν όλων των εκατοντάδων  τύπων ανθρώπινων κυττάρων.

Οι επιστήμονες και οι γιατροί είναι ενθουσιασμένοι με αυτόν τον καινούριο τύπο κυττάρων που λέγονται IPS (από Induced Pluripotent Stem cells). Στη βιβλιογραφία επίσης εμφανίζονται και με άλλες συντομογραφίες, πχ. MSCs (Multipotent Stem Cells).  Ο λόγος του ενθουσιασμού είναι το ότι τα IPS κύτταρα έχουν σχεδόν τις ίδιες ιδιότητες με τα εμβρυικά βλαστοκύτταρα, αλλά δεν προέρχονται από έμβρυα. Έτσι, δεν τίθενται ηθικά διλήμματα με τη χρήση τους. Επιπρόσθετα, τα IPS κύτταρα φτιάχνονται από τα ενήλικα κύτταρα του ίδιου του ασθενούς, κάτι που σημαίνει πως τα IPS θα μπορούσαν να χορηγηθούν στον ίδιο ασθενή χωρίς τον κίνδυνο απόρριψης από το ανοσοποιητικό του σύστημα. Το τελευταίο είναι ένα σημαντικό ζήτημα σε όλες τις μεταμοσχεύσεις.

Η χρήση τους από τον Ορθοπαιδικό

Image

Μία από τις συχνές και πολύτιμες χρήσεις των βλαστοκυττάρων είναι οι εφαρμογές τους στην ορθοπεδική. Οι αρθροπάθειες ταλαιπωρούν ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού και το καθιστούν ανίκανο προς εργασία για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μερικές από αυτές τις επεμβάσεις θα μπορούσαν να αποφευχθούν ή να μετατοπιστούν στο μέλλον χρησιμοποιώντας βλαστοκύτταρα. Τα βλαστοκύτταρα λαμβάνονται από τον μυελό των οστών ή από το λίπος. Και οι δύο πηγές βλαστοκυττάρων περιέχουν μεσεγχυματικά και προενδοθηλιακά κύτταρα τα οποία μπορούν να αναγεννούν το οστό και τον χόνδρο, ενώ συγχρόνως να δημιουργούν μικρά αγγεία τα οποία εξασφαλίζουν τη θρέψη του.

Βλαστοκύτταρα έχουν χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία μυοσκελετικών παθήσεων όπως :

  • Αρχόμενη και μέσης Βαρύτητας οστεοαρθρίτιδα όλων των αρθρώσεων της οστεοαρθρίτιδας του ώμου, του ισχίου και του γόνατος.
  • Ρήξη και θλάση μυών.
  • Μερική ρήξη προσθίου και οπίσθιου χιαστού στο γόνατο.
  • Μερική ρήξη μηνίσκου στο γόνατο.
  • Μερική ρήξη τενόντων στον ώμο.
  • Άσηπτη νέκρωση μηριαίας κεφαλής στο ισχίο σε αρχικά στάδια.
  • Αρθριτικές αλλοιώσεις σπονδυλικής στήλης και αποκατάσταση του μεσοσπονδύλιου δίσκου.
  • Μερική ρήξη Αχιλλείου τένοντος.

  

Με άλλα λόγια, απευθύνεται σε ασθενείς που πάσχουν από μετρίου ή σοβαρού βαθμού αρθρίτιδες, τενοντοπάθειες, συνδεσμικές κακώσεις, συνεπεία αθλητικών κακώσεων ή εκφύλισης και οι οποίοι θέλουν να αποφύγουν το χειρουργείο της αλλαγής της άρθρωσης.

Τα βλαστοκύτταρα μπορούν:

  • να διεγείρουν την επιδιόρθωση και εκ νέου ανάπτυξη του κατεστραμμένου χόνδρου, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τον πόνο και την δυσκαμψία όσων πάσχουν από οστεοαρθρίτιδα  
  • να επουλώσουν ρήξεις τενόντων και μυϊκές θλάσεις.

Ποια είναι η τυπική διαδικασία ;

Image
Η μέθοδος είναι ελάχιστα επεμβατική. Σε πρώτο στάδιο της θεραπείας, μέσα σε 20 λεπτά, ο χειρουργός εκτελεί με τοπική νάρκωση, γρήγορα και ανώδυνα, τη λήψη βλαστοκυττάρων από την περιοχή της κοιλίας, όπου υπάρχει συσσωρευμένο λίπος. Αμέσως μετά, ο ασθενής μπορεί να αποχωρήσει και να συνεχίσει τις δραστηριότητες του χωρίς την παραμικρή ενόχληση.
Image
Σε δεύτερο στάδιο, πραγματοποιείται η έγχυση των βλαστοκυττάρων του, τα οποία έχουν ενεργοποιηθεί και πολλαπλασιαστεί. Με τοπική νάρκωση, υπό συνεχή ακτινοσκοπικό έλεγχο της πάσχουσας περιοχής, όταν κρίνεται αναγκαίο, ο ορθοπαιδικός πραγματοποιεί την έγχυση στην ακριβή θέση που υπάρχει η αρθρίτιδα, επιβεβαιώνοντας το αποτέλεσμα από επεμβατικό ακτινολόγο.
Image
Ο ασθενής είναι έτοιμος, μετά από περίπου μία ώρα, να αποχωρήσει. Ενεργοποιημένα βλαστοκύτταρα φυλάσσονται για μελλοντική χρήση. Παραλλαγή της συγκεκριμένης θεραπείας είναι η ταυτόχρονη έγχυση PRP, η οποία στοχεύει στο να συλλέξει τα βλαστοκύτταρα από ιστούς που βρίσκονται σε αφθονία αλλά σε ληθαργική κατάσταση και να τα ενέσει στο σημείο της βλάβης, μαζί με ενεργοποιημένα αιμοπετάλια (PRP). Τα βλαστοκύτταρα υπό την καθοδήγηση των αιμοπεταλίων και των κυττάρων από τους περιβάλλοντες την βλάβη ιστούς ξεκινούν να διαφοροποιούνται σε όμοιους κυτταρικούς πληθυσμούς αναπληρώνοντας τα κύτταρα και συμβάλλοντας στην τελική αποκατάσταση της βλάβης. Ο ιστός που είναι ο πλέον πρόσφορος για την συλλογή των βλαστοκυττάρων, όπως προαναφέρθηκε, είναι ο λιπώδης από τον οποίο τα κύτταρα λαμβάνονται με λιποαναρρόφηση. Μία εναλλακτική πηγή άντλησης βλαστοκυττάρων είναι και το αρθρικό υγρό (πχ. του γόνατος).
Image
Επειδή ο αριθμός τους διαφέρει, κατά περίπτωση, η θεραπεία μπορεί να γίνει σε ένα ή δύο στάδια. Μία συνεδρία θεραπείας συνίσταται στη λήψη λιπώδους ιστού (λιποαναρρόφηση) με τοπική αναισθησία. Ο λιπώδης ιστός υποβάλλεται σε φυγοκέντρηση και διαχωρίζονται τα βλαστοκύτταρα από τα λιποκύτταρα. Ταυτόχρονα γίνεται αιμοληψία και παρασκευή πλάσματος πλούσιου σε αιμοπετάλια (PRP). Τα βλαστοκύτταρα ακολούθως αναμειγνύονται με το PRP (πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια) και το διάλυμα ενεργοποιείται. Αμέσως μετά, πραγματοποιείται η έγχυση των ενεργοποιημένων βλαστοκυττάρων με PRP, υπό συνεχή υπερηχογραφικό έλεγχο της πάσχουσας περιοχής, όταν κριθεί αναγκαίο. Ο ασθενής είναι έτοιμος, μετά από περίπου μία ώρα, να αποχωρήσει. Επειδή τα βλαστοκύτταρα και το PRP προέρχονται από τον ίδιο τον ασθενή δεν υπάρχει κίνδυνος απόρριψης ή άλλων επιπλοκών λόγω ασυμβατότητας. Η θεραπεία μπορεί να επαναληφθεί, μέχρι να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα, συνήθως μέχρι και τρεις συνεδρίες.

Επικοινωνήστε

Σκαγιάς Κωνσταντίνος, Χειρουργός Ορθοπεδικός-Τραυματιολόγος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών
Τ. Επικ. Επιμελητής Κλινικής
Αθλητικών Κακώσεων Νοσοκομείου ΚΑΤ

Κρέοντος 138, Αθήνα - Σεπόλια, 10443, ΑΤΤΙΚΗ

Ιατρείο: 211 700 1020

κιν. 6945 465 468

Email: doctor@orthoskag.gr

Search