Οσφυαλγία - Ισχιαλγία

            Με τον όρο οσφυαλγία (άλγος στην οσφύ) εννοούμε τον πόνο στη μέση. Η οσφυαλγία είναι σύμπτωμα και όχι πάθηση. Αποτελεί ένα κοινωνικο-οικονομικό πρόβλημα, με χαρακτήρα επιδημίας στη σημερινή κοινωνία. Δεκάδες εκατομμύρια ευρώ ξοδεύονται ετησίως στις ευρωπαϊκές χώρες για την διάγνωση και την θεραπεία της οσφυαλγίας. Οι πόνοι της μέσης (οσφυαλγία, ισχιαλγία) είναι η δεύτερη κατά σειρά συνήθης αιτία απώλειας εργασίμων ημερών (μετά το κρυολόγημα).

            Ανάλογα με τη διάρκειά της η οσφυαλγία διακρίνεται σε τρεις μορφές:

• Στην οξεία οσφυαλγία που έχει διάρκεια μικρότερη από 6 εβδομάδες και αντιπροσωπεύει το 85% όλων των περιπτώσεων οσφυαλγίας.
• Στην υποξεία οσφυαλγία που έχει διάρκεια από 6 μέχρι 12 εβδομάδες και αντιπροσωπεύει το 10% όλων των περιπτώσεων οσφυαλγίας.
• Στη χρόνια οσφυαλγία που έχει διάρκεια μεγαλύτερη από 12 εβδομάδες και αντιπροσωπεύει το 5% όλων των περιπτώσεων οσφυαλγίας.

            Ανεξάρτητα από τη μορφή της οσφυαλγίας ένα ιδιαίτερο κλινικό χαρακτηριστικό της είναι ότι υποτροπιάζει πολύ συχνά. Σε επιδημιολογικές μελέτες έχει βρεθεί ότι στο 75% των περιπτώσεων η οσφυαλγία υποτροπιάζει τουλάχιστον μια φορά μέσα σε ένα χρόνο. 

            Η οσφυαλγία υποδηλώνει λειτουργικές διαταραχές που οφείλονται σε κάποια αίτια :

“Μηχανικά” αίτια (και πλέον συνήθη)

• Τραυματικές κακώσεις (π.χ. κακώσεις μυών, κατάγματα σπονδύλων)

• Μυοσυνδεσμική βλάβη

• Οστεοαρθρίτιδα της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης

• Δισκοκήλη

• Σπονδυλολίσθηση

• Εκφυλιστικές παθήσεις (π.χ. στένωση του σπονδυλικού σωλήνα)
• Συγγενείς δυσμορφίες (π.χ. ιεροποίηση 5ου οσφυϊκού σπονδύλου)

• Διάχυτη ιδιοπαθής σκελετική υπερόστωση

• Οροαρνητικές σπονδυλαρθρίτιδες

• Αγκυλωτική σπονδυλαρθρίτιδα

• Ψωριασική αρθρίτιδα

• Αντιδραστική αρθρίτιδα

• Εντεροπαθητική αρθρίτιδα

• Μη διαφοροποιημένη οροαρνητική σπονδυλαρθρίτιδα

• Μεταβολικές διαταραχές (π.χ. οστεοπόρωση)

Μικροβιακοί παράγοντες (π.χ. χρόνια οστεομυελίτιδα)

Νεοπλασματικά νοσήματα

• Καλοήθη (οστεοειδές οστέωμα)
• Κακοήθη (πολλαπλούν μυέλωμα, μεταστάσεις στους σπονδύλους)

Αιματολογικά νοσήματα

Αιμοσφαιρινοπάθειες

Διάφορες άλλες παθήσεις

• Ινομυαλγία
• Νόσος του Paget
• Ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής

Ψυχιατρικές παθήσεις

Τοξικά αίτια

            Επίσης μπορεί να αποτελεί εκδήλωση πάθησης κάποιου ενδοκοιλιακού οργάνου (νεφροί, έσω γεννητικά όργανα). Είναι δυνατό να αποτελεί τη μοναδική εκδήλωση της υποκείμενης διαταραχής ή να συνδυάζεται με άλλα συμπτώματα (περιορισμός της κινητικότητας της σπονδυλικής στήλης, εκδηλώσεις από την πίεση κάποιας νευρικής ρίζας όταν  η οσφυαλγία οφείλεται σε δισκοκήλη ή σπονδυλολίσθηση μπορεί να συνοδεύεται από ισχιαλγία λόγω πίεσης κάποιας ρίζας του ισχιακού νεύρου στο επίπεδο της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης).

 

                                          

                      

                                 

Κλινική εικόνα

            Η οσφυαλγία χαρακτηρίζεται από πόνο στη μέση, συνήθως ισχυρό, που αρχίζει συνήθως μετά από μία απότομη κίνηση ή άρση κάποιου βάρους. Ο πόνος μπορεί να είναι τοπικός ή να αντανακλά στα πόδια. Συχνά επίσης ο πόνος ξεκινά «χωρίς αιτία» και χωρίς ιστορικό τραυματισμού. Άλλοτε πάλι ξεκινά από τη γάμπα ή το μηρό ή τους γοφούς κι επεκτείνεται στη μέση. Κατά την ιατρική εξέταση παρατηρείται συνήθως εξάλειψη της φυσιολογικής λόρδωσης της σπονδυλικής στήλης και αντιαλγική σκολίωση (κλίση σώματος προς τη μία πλευρά λόγω του πόνου που νιώθουμε στην άλλη). Οι κινήσεις είναι περιορισμένες κι ο πάσχοντας δυσκολεύεται να σκύψει προς τα μπρος και προς τα πλάγια. Οι στροφικές κινήσεις της μέσης δεν προκαλούν, συνήθως, κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα πόνου. Παρατηρείται αυξημένη ευαισθησία στη μέση (προς τους γοφούς), πόνος αν πιεστούν οι γλουτοί και, συνηθέστατα, πόνος κι ευαισθησία στο ένα πόδι. Σε όλες τις περιπτώσεις υπάρχει μείωση της δύναμης και αδυναμία πραγματοποίησης συγκεκριμένων κινήσεων χωρίς πόνο. Ο πόνος επιδεινώνεται με τον βήχα ή το φτάρνισμα.  

            Για πολλές γυναίκες, οσφυαλγία και εγκυμοσύνη είναι έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους. Σε άλλες εγκυμοσύνες παρουσιάζεται το σύμπτωμα αυτό σε μεγαλύτερο και σε άλλες σε μικρότερο διάστημα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για το γεγονός αυτό. Κατά τη διάρκεια της κύησης, οι ορμόνες που παράγονται οδηγούν στη χαλάρωση των συνδέσμων των αρθρώσεων. Αυτό οδηγεί στην αυξημένη κινητικότητα των αρθρώσεων και σε ορισμένες περιπτώσεις, οι σύνδεσμοι είναι τεταμένοι. Η αύξηση του μεγέθους του εμβρύου στη μήτρα μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στη στάση του σώματος με αποτέλεσμα τον πόνο χαμηλά στην περιοχής της μέσης. Καθώς ολόκληρη η κοιλιακή χώρα διατείνεται, η πίεση μεταφέρεται στη σπονδυλική στήλη και τους σπονδύλους. Ιδιαίτερα στα τελευταία στάδια της εγκυμοσύνης, η θέση του εμβρύου μπορεί να συμπιέσει νεύρα στην περιοχή σπονδυλικής στήλης, προκαλώντας πόνο στην πλάτη.

Θεραπεία της οσφυαλγίας

Μη φαρμακευτική

• Ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών κάμψης της μέσης, δηλ. του ορθού κοιλιακού μυός και των μυών έκτασης της μέσης, δηλ. των ραχιαίων μυών, των γλουτιαίων μυών.
• Άλλα είδη φυσικοθεραπείας (χειρομαλάξεις, laser, tens, υπέρηχα, ρεύματα κ.α.)
• Κινησιοθεραπεία
• Ζώνη για τη μέση διαφόρων τύπων
• Βελονισμός
• Ομοιοθεραπεία, βοτανοθεραπεία, φωτοθεραπεία

Φαρμακευτική

• Αναλγητικά φάρμακα (τύπου παρακεταμόλης, ή σε συνδυασμό με κωδεΐνη, τραμαδόλη, οπιοειδή κ.α.)
• Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ - κοξίμπες κ.α.)
• Μυοχαλαρωτικά φάρμακα
• Σκευάσματα για περιφερικό νευροπαθητικό πόνο (τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, SNRIs, αντιεπιληπτικά, ανταγωνιστές NMDAs κ.α.)
• Τοπικές εγχύσεις γλυκοκορτικοειδούς φαρμάκου (κορτιζόνης) και τοπικού αναισθητικού
• Επισκληρίδιες εγχύσεις
• Παρασπονδυλικές εγχύσεις
• Εγχύσεις BOTOX

            Όταν η οσφυαλγία οφείλεται σε μικροβιακό παράγοντα ή σε κάποια άλλη πάθηση, η θεραπευτική αγωγή περιλαμβάνει όλα τα μέτρα που απαιτούνται για την αντιμετώπιση αυτού του συγκεκριμένου αιτίου.

Χειρουργική  

Πολύ σημαντικό εδώ θα πρέπει να αναφέρω ότι και στην Ελλάδα την τελευταία διετία, εκτελούμε ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές στην σπονδυλική στήλη, που αποσκοπούν στον ελάχιστο τραυματισμό των μαλακών μορίων, στην άμεση ανακούφιση από τον πόνο και στην ταχύτερη επιστροφή στις δραστηριότητες του ασθενή. Αυτό που πρέπει επίσης να καταλάβουμε είναι ότι δεν καταργούμε κάποιες σημαντικές παραδοσιακές επεμβάσεις, αλλά έχουμε στη φαρέτρα μας, όπου οι ενδείξεις μας το επιτρέπουν, πρωτοποριακές απόλυτα ασφαλείς χειρουργικές τεχνικές προς όφελος του ίδιου του ασθενή. Θα αναφέρω την Διαδερμική Ενδοσκοπική Δισκεκτομή, την Διαδερμική Ενδοσκοπική Ριζοτομή, τη Διαδερμική Δισκοπλαστική με Discogel και άλλες.